بررسی نام گذاری ایرانیان از سال 1340 تا 1392

معمولا مردم نام¬های فرزندان خود را از درون نظام¬های ارزشی¬ای انتخاب می¬کنند که بدان¬ها تعلق دارند. به عبارتی نام¬های فرزندان گویای باورهای سیاسی، مذهبی و اجتماعی والدین آنهاست. بنابراین با بررسی سیر تطور نام¬های یک جامعه، می¬توان تکوین و دگردیسی نظام¬های ارزشی آن جامعه را مورد مطالعه قرار داد. این پژوهش بر اساس آمار رسمی سازمان ثبت احوال ایران، به بررسی 50 نام اول دختر و پسر هر سال، در فاصله¬سال¬های 1340 تا 1392 پرداخته و سه جریان اصلی نام¬گذاری ایرانیان را شناسایی کرده است. نخستین و برجسته¬ترین جریان، گفتمان اسلامی است. این گفتمان بدون هیچ تردیدی جریان مسلط در نام¬گذاری ایرانیان است. از آغاز دوره تا پایان دهه شصت محبوبیت اسامی دینی به شکل قابل ملاحظه¬ای افزایش می¬یابد و همزمان با انقلاب اسلامی به اوج خود می¬رسد. آنچه در نام¬های اسلامی پیش از انقلاب(دهه¬ی50) قابل توجه است، ظهور اسامی¬ای مانند مهدی، امیر و رسول در میان 50 نام محبوب این سال¬هاست که خود می¬تواند حکایت از آمادگی جامعه¬ی ایرانی برای پذیرش رهبری دینی داشته باشد. در سال¬های جنگ ایران و عراق نام¬های دینی با کاهش نسبی روبه رو می¬شوند و برخی اسامی در میان نام-های محبوب قرار می¬گیرند که با تجربه¬ی جنگی مردم یعنی غم و اندوه حاکم بر آن دوران تناسب دارند مانند سمیه، میثم و محسن. دهه هفتاد دوران کاهش محبوبیت اسامی مذهبیِ سنتی و ظهور نام¬های نوین دینی است. مردم در این دهه دست به انتخاب و یا ابداع نام¬های مذهبی تازه می¬زنند، اسامی¬ای که هرچند از درون گفتمان اسلامی انتخاب شده¬اند اما برخلاف سال¬های پیش مستقیما نام هیچ چهرة مذهبی برجسته¬ای نبوده¬اند. آنچه بسیار حائز اهمیت است این است که در اوایل دهة 90، اسامی دینی به پایین-ترین میزان محبوبیت خود در پنجاه سال اخیر می¬رسند. دومین جریان در نام¬گذاری ایرانیان اسامی ایران باستان است. هرچند این گونه نام¬ها سهم بسیار ناچیزی از 50 نام محبوب هر سال را به خود اختصاص می¬دهند اما محبوبیت روبه رشد آنها می¬تواند نشانگر تغییر نظام¬های ارزشی در سال¬های اخیر در جامعه ایرانی باشد. سومین جریان نام¬گذاری ایرانیان که بخش قابل توجهی از اسامی دختر را در بر می¬گیرد، اسم¬های برگرفته از عناصر طبیعت است. هنگامیکه جامعه از سال¬های پرتلاطم جنگ فاصله می¬گیرد و مردم آرامش پس از جنگ را تجربه می¬کنند نام¬های مربوط به طبیعت نیز با رشد چشمگیری مواجه می-شود.